ابوالحسن صبا فرزند ابوالقاسم کمال سلطنه در سال ۱۲۸۱ خورشیدی در خانواده ای آشنا به موسیقی و اهل ادب متولد شد. پدرش پزشک ، ادیب، و دوست دار موسیقی بود و سه تار مینواخت.
ابوالحسن صبا ، نخستین پویه های موسیقی را از پدرش گرفت. او نزد میرزا عبدالله فراهانی ، درویش خان و علی نقی وزیری تارو سه تار،نزد حسین اسماعیل زاده کمانچه، نزد حاجی خانی ضرب را آموخت.
او در جوانی به هنرستان کمالالملک رفت و نقاشی را فرا گرفت. همچنین در رشته های نحاری، ریخته گری، معرق کاری و خاتم کاری مهارت کسب کرد که بعدها در ساخت آلات موسیقی از آنها بهره برد.
ابوالحسن صبا ، آثار نیما و هدایت را میخواند و با نیما و شهریار روابط نزدیک داشت.
صبا در سال ۱۳۱۱, با دختر عموی نیما ازدواج کرد که حاصل این ازدواج سه دختر به نامهای غزاله، ژاله و رکسانا بود.
مرگ غلامحسین صبا
ابوالحسن صبا در سال ۱۳۳۶ به دلیل ناراحتی قلبی در سن ۵۵ سالگی در گذشت.
بعد از مرگ او و طبق وصیت خودش ، خانه اش در ۲۹ آبان ۱۳۵۳, به موزه تبدیل شد.
استاد صبا بی شک از بزرگان موسیقی ایران زمین به شمار میرود. در نواختن همه سازهای موسیقی چیرگی داشت. و سازهای سنتور ، تار، سه تار، تنبم، نی، کمانچه، ویولن، و پیانو را در حد استادی مینواخت. اما ساز تخصصی خود را ویلون و سه تار برگزید.
او در مدرسه عالی موسیقی شاگرد علی نقی وزیری بود و بعدها تک نواز ارکستر او شد.
شاگردان استاد صبا
شاگردان استاد حسین صبا عبارتند از:
حسین تهرانی، حسن کسایی ، فرامرز پایور، منوچهر صادقی، غلامحسین بنان، علی تجویدی ، همایون خرم، اسدالله ملک ، رحمت الله بدیعی ، شهریار، ایرج، پرویز یا حقی و غیره…..
استاد شهریار شاعر بنام و معاصر ایران که با صبا دوستی دیرینه و ارتباط نزدیک داشت در وصف صبا بعد از مرگ او سروده است:
ای صبا با تو چه گفتند که خاموش شدی
چه شرابی به تو دادند که مدهوش شدی
تو که آتشکده عشق و محبت بودی
چه بلا رفت که خاکستر خاموش شدی
